Zoeken

De tijdlijn

Tekst fragment

BAS: “Ik mis natuurlijk wel eens de katholieke sfeer van vroeger: het bakje met wijwater, de kerstliedjes, het askruisje na carnaval, palmpasen, de lampionnen met Sint Maarten, de Mariabeeldjes en Jezus aan het kruis. Maar ik ken geen diepere ervaring dan de koran in het Arabisch horen reciteren. Tranen kunnen dan weer over mijn wangen stromen. Als het goed gebeurt natuurlijk. Dat heeft hetzelfde effect als sommige muziek van Bach of van The Beatles. Tonen die precies de kern treffen, die precies daar zitten waar ze horen. “

Tekstfragment uit ALADDIN EN DE AYATOLLAH

Voorstelling

Met Aladdin en de Ayatollah wilde schrijver-regisseur Paul Feld een westers, seculier publiek meenemen in een islamitisch geloofsuniversum. In een wereld dus, die zijn normen en waarden van a tot z ontleent aan het islamitische geloof. Paul Feld wilde hiermee een veel voorkomend en al te gemakkelijk oordeel over de islam van een theatraal weerwerk te voorzien.

Feld koos om diverse redenen voor vier Nederlandse acteurs. Elke acteur met een mogelijke islamitische achtergrond zou onmiddellijk alle ironische distantie tussen acteur en personage teniet doen, met als gevolg dat de acteur in kwestie zich mogelijkerwijs tegenover zijn achterban zou moeten verantwoorden voor uitspraken die zijn of haar personage in de voorstelling deed. Feld koesterde de ironische distantie van de tekst, die het gevolg was van de situatie dat hijzelf als niet-islamitische auteur zich met volle overgave had verdiept in een islamitisch universum. Bovendien wilde hij in het repetitieproces morele discussies vermijden over uitspraken die hij als auteur personages - die alle vier een andere variant van het islamitisch geloof aanhingen - liet doen in het stuk. Hij wilde zelf als enige verantwoordelijkheid dragen voor die uitspraken.
In dit kader was de reactie interessant van Aram Adriaanse, artistiek leider van DNA, dat Aladdin en de Ayatollah vanwege de ironische distantie voor hem een statement betekende in allochtonentheater: “De acteurs spelen gewoon rollen, zonder dat je je afvraagt wat voor culturele achtergrond ze hebben. Dit gebeurt zo weinig in multicultureel theater.”

Als plaats van handeling koos Feld een Nederlandse hotellounge, waarin een Nederlandse pianist allerhande soorten westerse muziek ten gehore bracht, merendeels geïnspireerd op Amerikaanse westerns. De keuze voor niet-islamitische muziek kwam voort uit de wens om een exotische atmosfeer te vermijden. Thematisch kwam de westernmuziek (alsook de hotellounge) voort uit het duel wat de twee Iranese broers uitvochten in de voorstelling. De Sinatra-songs verbeeldden op hun beurt de gemeenschappelijke, met Amerikaanse invloeden doordrenkte jeugd van de broers in het pre-Khomeiny-tijdperk tijdens de regeerperiode van de zeer Amerika-georiënteerde sjah van Perzië.

In de vorm van schrijven heeft Feld bewust gekozen voor monologen, waarin alle personages het achterste van hun tong konden laten zien, zonder dat ze daarbij gehinderd werden door de opvattingen en de oordelen van andere personages. In het mozaïek van de door elkaar gesneden monologen toonden zich langzamerhand de contouren van een thriller-achtige plot, die uiteindelijk de dood van de Marokkaanse moslimserveerster tot gevolg had.

De repetities voor Aladdin en de Ayatollah begonnen een week na de terroristische aanslagen van 11 september. Onderwerp en voorstelling kregen door deze gebeurtenissen een actuele lading, die nimmer voorzien was. De tekst, waarvan de eerste versie reeds in 1999 werd geschreven, was geïnspireerd door de fatwa, die destijds ruim tien jaar geleden door de ayatollah Khomeiny was uitgeroepen over Salman Rushdie naar aanleiding van diens boek De Duivelsverzen. Die eerste versie van Aladdin is in 1999 onder de naam Duivelsboek uitgeprobeerd voor een deels islamitisch publiek via drie geënsceneerde lezingen in Amsterdam, Arnhem en Utrecht. De forumdiscussies na afloop van de lezingen leverden auteur Paul Feld de benodigde informatie voor de uiteindelijke toneeltekst Aladdin en de Ayatollah.

Poster

Poster ALADDIN EN DE AYATOLLAH

Foto


ALADDIN EN DE AYATOLLAH